Alles over PSA: Psychosociale arbeidsbelasting op de werkvloer

Psychosociale arbeidsbelasting, afgekort PSA, gaat over alle factoren die zorgen voor mentale druk bij medewerkers op de werkvloer. Bijvoorbeeld door een onveilige werksfeer ontstaan door pestgedrag, agressiviteit, een te hoge werkdruk of intimidatie. PSA zo laag mogelijk houden: dat is de belangrijkste taak voor een HR-professional. In dit artikel leggen we je uit wat PSA is en hoe je deze kunt beperken. 

In dit artikel:

• Wat is Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA)?;
• Waarom PSA thuishoort op de HR-agenda;
• Zo herken je PSA in jouw organisatie;
• PSA factoren verlagen;
• De waarde van een PSA-beleid;
• PSA bespreekbaar maken op de werkvloer;
• PSA-checklist voor HR-managers;
• SpecialistenNet bij het aanpakken van PSA.

Wat is Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA)?

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) is een overkoepelende term voor de stress die medewerkers ervaren door factoren zoals werkdruk, ongewenst gedrag op de werkvloer, een negatieve sfeer of onregelmatige diensten.

Deze factoren kunnen een negatieve invloed hebben op je mentale welzijn, productiviteit en plezier in je werk.

PSA omlaag, mentale welzijn omhoog

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) aanpakken is cruciaal voor een gezonde werkomgeving. Bij veel corporates is namelijk zo’n 80% van het verzuim gerelateerd aan verhoogde PSA. Dit laat zien hoe groot de impact is op de mentale gezondheid van medewerkers én op de organisatie als geheel.

Door actief in te zetten op het verminderen van PSA, kunnen mentale klachten worden teruggedrongen en zelfs leefstijl- en fysieke gezondheidsfactoren positief worden beïnvloed.

Om dit te bereiken, is het essentieel dat HR-managers een werkomgeving creëren waarin een gezonde en veilige cultuur heerst. Dit betekent: openheid over mentale uitdagingen stimuleren, toegang bieden tot (externe) hulpbronnen, en belastende factoren zo veel mogelijk beperken. Zo voelen medewerkers zich mentaal fit en blijven ze productief.

Zo herken je PSA in jouw organisatie

PSA laat zich op verschillende manieren zien. Soms heel duidelijk, soms een stuk subtieler. Dit zijn een aantal signalen om op te letten:

• Medewerkers die vaker kort verzuimen of zich regelmatig ziek melden;
• Spanningen in teams, bijvoorbeeld door conflicten of roddels;
• Mensen die aangeven zich moe, opgebrand of gestrest te voelen;
• Teruglopende motivatie of moeite met concenteren;
• Collega’s die moeite hebben om werk en privé te combineren.
• Lage werknemerstevredenheid
• Toenemende uitstroom van personeel

Lees meer over de zichtbare en onzichtbare signalen in dit blog: Mentaal verzuim: zo herken je signalen vóór iemand uitvalt.

Verlaag psychosociale arbeidsfactoren (PSA)

Om te zorgen dat medewerkers zich mentaal fit en productief voelen, hoor je als HR-manager deze volgende belastende factoren zoveel mogelijk beperken:

• Werkdruk. Te hoge werkdruk kan leiden tot overspanning en uiteindelijk burn-out;
• Ongewenst gedrag. Zoals pesten, intimidatie, agressie en discriminatie;
• Onveilige werksfeer. Bijvoorbeeld door conflicten met collega’s, of onvoldoende steun vanuit een leidinggevende.

Aanvullend kun je medewerkers ondersteunen in hun mentale gezondheid door het versterken van:

• Autonomie. De mate waarin medewerkers hun taken vrij in kunnen delen bevordert motivatie;
• Sociale steun. Onderlinge steun van collega’s en leidinggevenden zorgt voor een gevoel van verbondenheid en veiligheid;
• Werk-privé balans. Voldoende tijd en ruimte om te herstellen buiten werktijd voorkomt langdurige stress;
• Flexibele werktijden en thuiswerken. Meer regie over de eigen agenda draagt bij aan de werk-privé balans.

Houd er rekening mee dat de oorzaken niet alleen bij werk liggen. Ook individuele en leefstijlfactoren omstandigheden spelen een rol:

• Thuissituatie. Problemen of stressvolle situaties thuis kunnen doorwerken op het functioneren op het werk;
• Leefstijl. Ongezonde gewoonten zoals slecht slapen, weinig beweging of ongezonde voeding zorgen ervoor dat je minder veerkrachtig bent.

Hier heb je als HR- manager minder zicht op, maar het aanmoedigen van professionele hulp of het coachen in gedragsverandering kunnen hierbij helpen.

De waarde van een PSA-beleid

Als HR-professional kun je actief sturen op het voorkomen van mentale belasting en psychosociale risico’s. Een effectief PSA-beleid is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Hierin wordt vastgelegd hoe jouw organisatie PSA wil voorkomen en aanpakken. Hiermee kunnen signalen van psychosociale belasting vroegtijdig worden herkend en direct worden aangepakt.

Volgens de regels van de Arbowet zijn werkgevers bovendien verplicht om actief beleid te voeren rondom psychosociale arbeidsbelasting. Dit omvat onder andere:

• Het uitvoeren van een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E);
• Het nemen van passende maatregelen om gesignaleerde risico’s te beperken;
• Het regelmatig evalueren en bijstellen van het beleid waar nodig.

PSA bespreekbaar maken op de werkvloer

Om de PSA effectief te verlagen is het belangrijk dat je dit onderwerp bespreekbaar maakt op de werkvloer. Zo wordt meer bewustwording gecreëerd en kunnen PSA-verhogende factoren sneller worden herkend en aangepakt.

Als werkgever bevorder je gespreksvoering over mentale gezondheid door:

• Het goede voorbeeld te geven. Laat leidinggevenden zelf ook kwetsbaarheid tonen;
• Veilige momenten te creëren om over werkdruk en stress te praten, zoals in een teamoverleg of via anonieme feedback;
• Themasessies over mentale gezondheid te organiseren;
• Toegankelijke hulp beschikbaar te maken, zoals een vertrouwenspersoon of externe coach.

PSA-checklist voor HR-managers

Weet je niet waar je moet beginnen bij het in kaart brengen en verlagen van PSA factoren? Met deze checklist kun je direct aan de slag:

• Breng je RI&E in kaart. Zorg dat psychosociale risico’s zoals werkdruk en ongewenst gedrag expliciet zijn meegenomen in de RI&E. Vragenlijsten of gesprekken kunnen helpen om de situatie goed in beeld te krijgen.

• Duidelijke protocollen. Leg vast wat er gebeurt bij meldingen van ongewenst gedrag en wie daarbij betrokken zijn. Zorg dat medewerkers weten hoe en bij wie ze terechtkunnen, bijvoorbeeld via een vertrouwenspersoon.

• Training voor leidinggevenden. Leer leidinggevenden hoe ze signalen van stress of onveiligheid kunnen herkennen. Geef ze handvatten om op een veilige en ondersteunende manier het gesprek aan te gaan.

• Meet medewerkerstevredenheid. Gebruik korte, regelmatige vragenlijsten om werkdruk en werksfeer te monitoren. Gebruik ze als input voor verbetering en bespreek de resultaten met teams.

• Communiceer helder. Zorg dat iedereen weet waar ze terechtkunnen bij mentale klachten. Maak het beleid zichtbaar en begrijpelijk via interne communicatiekanalen.

SpecialistenNet bij het aanpakken van PSA

Bij SpecialistenNet kunnen we op verschillende manieren helpen bij het aanpakken van PSA.

Middels de preventie screener worden zichtbare en onzichtbare arbeidsrisico’s middels een screening in beeld gebracht met als doel een gezonde(re) en veilig(ere) werkomgeving.

Wanneer je merkt dat een medewerker overbelast is -dat wil zeggen dat eerste signalen zichtbaar zijn die aandacht vergen- biedt een Single Session Therapy-sessie vaak al voldoende aanknopingspunten voor duurzaam herstel. Medewerkers in deze zone worden vroegtijdig ontdekt en benaderd door een SpecialistenNet psycholoog.

Wanneer je meer aandacht wil besteden aan preventieve maatregelen helpen we je met het opzetten van een preventieve aanpak. Zo kun jij bouwen aan een werkomgeving waar talent mag bloeien.

Pak risico’s van psychosociale arbeidsbelasting aan met professionele begeleiding:

• Hebben je medewerkers last van stress of emotionele blokkades? Onze coaches helpen bij herstel en veerkracht.
• Mentale klachten op de werkvloer? Onze psychologen bieden professionele begeleiding.
• Praktische ondersteuning nodig bij werkdruk of conflicten? Schakel onze bedrijfsmaatschappelijk werkers in.