Psycholoog vertelt: dit zijn de 5 misvattingen over mindfulness

Mindfulness is een manier om je bewuster te worden van het hier-en-nu. Je komt het steeds meer tegen. Toch wordt het nog te vaak als een ‘oefeningetje tussendoor’ gebruikt. Veel mensen haken ten onrechte af, terwijl het zoveel te bieden heeft. Psycholoog Anne de Kroon ontkracht vijf misvattingen over mindfulness in deze blog. 

Hierbij bied ik je een korte opfriscursus die duidelijk maakt wat mindfulness inhoudt. Om mindfulness in zijn puurste vorm te presenteren, zal ik de volgende misvattingen wegnemen: 

1. Het is een oefening;
2. Het betekent aan niets denken;
3. Het biedt positiviteit;
4. Het zorgt voor ontspanning;
5. Het is zweverig.

Bovenstaande uitspraken over mindfulness zijn niet geheel onjuist, maar ze zijn niet één op één te stellen. Wat het zo ingewikkeld maakt, is dat er geen universele definitie is van mindfulness. Hoe dan ook heeft mindfulness zich razendsnel verspreid en zijn er duizenden wetenschappelijke studies over verschenen. Je kunt je afvragen of deze artikelen het allemaal over hetzelfde hebben. Toch mogen we op basis van de literatuur inmiddels aannemen dat mindfulness effectief kan zijn.

Wat is mindfulness dan wel?

Op mijn beurt doe ik een poging uit te leggen wat mindfulness is. Mindfulness is in één woord ‘opmerkzaamheid’. Ons brein weet het te presteren om veelvuldig bezig te zijn met wat is geweest en nog moet komen. Daarmee blijft het heden, het hier en nu, achterwege. De kunst is om, zodra je merkt dat je gedachten afdwalen, je aandacht op een vriendelijke en oordeelvrije manier terug te brengen naar het nu; naar wat je aan het doen bent en wat je ervaart. 

5 misvattingen over mindfulness ontkracht

Met deze informatie op zak, kunnen we de misvattingen over mindfulness één voor één doorlopen en ze op hun juistheid beoordelen:

1. Mindfulness is een oefening.

Incorrect. Er zijn uiteenlopende apps op de markt gebracht, waaronder die van VGZ of Headspace. Hoewel zo’n oefening via een app geen kwaad kan, is er veel meer uit mindfulness te halen. Mindfulness kan op elk moment van de dag worden toegepast. Het is pas echt effectief wanneer het een nieuwe manier van leven wordt. Dit kan je geheel zelfstandig uitvoeren.

2. Mindfulness betekent ‘aan niets denken’.

Incorrect. Het heeft niet ten doel om alle gedachten te elimineren. In plaats daarvan ben je juist heel bewust aan het opmerken wat er zich in je afspeelt, ongeacht wat het is. 

3. Mindfulness biedt positiviteit.

Incorrect. Hetgeen je in het hier en nu bij jezelf tegenkomt aan gewaarwordingen, zal je vanuit een mindful instelling moeten zien aan te nemen voor wat ze zijn, goed of slecht, zonder ze te willen veranderen. We kunt niet verwachten dat je middels mindfulness al je gedachten, sensaties en gevoelens naar het positieve kan omzetten. Door er meer met een afstandje naar te kijken, kan het als minder storend ervaren worden. 

4. Mindfulness zorgt voor ontspanning.

Incorrect. Bij mindfulness kun je net zo goed in aanraking komen met ongemakkelijke gevoelens, stress of pijn. In plaats van daartegen in verzet te gaan of ze te vermijden, leer je ze op een open manier te benaderen. Dit kan op langere termijn voor meer innerlijke rust zorgen, maar op korte termijn confronterend zijn.

5. Mindfulness is zweverig.

Incorrect. De term “zweverig” kan refereren naar ideeën die buiten de gangbare normen vallen, zonder dat er een duidelijke, tastbare onderbouwing voor is. Zoals hierboven gesteld is mindfulness wel degelijk te vangen en wetenschappelijk onderzocht. Mindfulness mag in bepaalde contexten wel voor ‘spiritueel’ worden aangezien. In deze context gaat mindfulness verder dan alleen aandachtstraining.

Vanuit de boeddhistische traditie kan mindfulness helpen om diepere inzichten te verkrijgen in je gedachten, gevoelens en overtuigingen en kan het dienen als een zoektocht naar zingeving.

Leestip 
Heeft dit je interesse gewekt? Dan raad ik je het boek “Mindfulness, in de maalstroom van je leven” van Edel Maex aan. Mindfulness wordt hier op een luchtige en begrijpelijke manier uitgelegd. 

Mindfulness als behandelvorm

Onthoud alleen wel dat mindfulness niet draait om begrijpen, maar om het daadwerkelijk toepassen ervan. Er bestaat zelfs een behandelvorm voor, genaamd Mindfulness-based Cognitieve Therapy (MBCT). Burgess et al. (2021) onderzochten de effectiviteit van MBCT bij angst en depressie.

De resultaten van de behandeling lieten zien dat er een aanzienlijke vermindering was in de ernst van stemmings- en angstklachten, evenals een significante toename in algemeen welzijn. Dit valt dus zeker te overwegen in geval je psychologische hulp zoekt of krijgt. 

Mindful werken

Als leidinggevende of HR-manager kun je zowel individueel, in teamverband of organisatiebreed ontzettend veel winst behalen door mindful te werken. Mindful werken betekent kort gezegd: aandachtig te werk gaan. Medewerkers die mindful in hun werkende leven staan, ervaren meer aandacht en concentratie. Daardoor zijn zij ook in staat om op de juiste momenten actie te leveren. Als HR-professional of leidinggevende kun je mindfulness structureel laten meetellen in bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld door ruimte in te bouwen voor mindfulness binnen vergaderingen of medewerkers toegang tot mindfulness apps te verlenen.

SpecialistenNet en mindfulness

Binnen psychologie en coaching trajecten werken onze specialisten volgens positieve psychologie, dat veel raakvlakken heeft met mindfulness. De positieve psychologie is een uitbreiding op de traditionele psychologie en richt zich op positieve ervaringen, kwaliteiten en talenten in plaats van tekortkomingen en diagnoses.

Het actief beoefenen van dankbaarheid, ademhalingstechnieken en focus op het hier-en-nu zijn voorbeelden van oefeningen die binnen mindfulness-gebaseerde therapieën gebruikt worden. Ben je geïnteresseerd in mindfulness binnen psychologie of coaching? Neem contact met ons op.