Van overleven naar leven: psycholoog over de 10 saboteurs in het brein

‘Ik kan het toch niet’, ‘Stilstaan betekent achteruitgang’ of ‘Ik moet minimaal een 8 halen voor deze toets’. Klinkt dit herkenbaar? Deze dwingende, negatieve gedachten komen voort uit overlevingsgedrag aangestuurd door 10 saboteurs in het brein. Onze psycholoog Myrthe Groeneweg legt uit hoe dit werkt.

In dit artikel lees je over:

• Wat is positieve intelligentie?
• Van het overleven naar leven-brein
• Wat zijn saboteurs?
• De 10 saboteurs
• Jouw saboteurs ontdekken
• Meet jouw positieve intelligentie

Wat is positieve intelligentie?

Positieve intelligentie maakt mentale gezondheid simpeler.

Arbeids- en Organisatiepsycholoog & Arbeids- & Gezondheidspsycholoog Myrthe Groeneweg: “De maatschappelijke norm van eigen-verantwoordelijkheid voor geluk heeft er in onze prestatiegerichte maatschappij vol mogelijkheden voor gezorgd dat we de essentie van het leven (en geluk) uit het oog verloren zijn.”

“De essentie van geluk is juist heel dichtbij. Geluk is kunnen ‘zijn’. Kunnen ‘zijn’ is mentale gezondheid.”

Volgens de basisgedachte van de positieve psychologie maken we het onszelf als invididu, als bedrijven, als maatschappij veel te moeilijk om door korte termijn overleven te verwarren met lange termijn geluk.

Het programma voor Positieve Intelligentie is gebaseerd op de theorie vergaard uit wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd onder meer dan 500.000 deelnemers uit 50 landen. Waaronder CEO’s, studenten, atleten, verkoop, operationele en technologie teams. Bron: Positive Intelligence. 

Van het overleven naar leven-brein

Het saboteur-deel – ook wel het overlevingsbrein – en het leven-brein bevinden zich op verschillende plekken in de hersenen. De wegen naar het overlevingsbrein zijn als het ware geasfalteerd. Dat houdt in dat hier vanuit ons lichaam al sterke  (neurale paden) naar aangelegd zijn.

Men is namelijk doorgaans al jaren gewend aan overlevingsgedrag. Het doel is om de snelwegen naar het saboteur-deel van ons brein af te breken, en de snelwegen naar het lange termijn geluk-deel te asfalteren.

“Om het leven-brein te trainen, zul je de juiste mentale spieren moeten kweken.“

Wat zijn saboteurs?

De zogeheten saboteurs in het brein zijn ontstaan om te overleven. Ze worden gemotiveerd door negatieve emoties. Hoewel de saboteurs een functie hebben, saboteren (blokkeren) ze ons geluksgevoel. Ze leveren dus weinig op.

De 10 saboteurs

Elke saboteur kenmerkt zichzelf door typisch gedrag.

1. The Judge

Een van de meest voorkomende saboteurs: de veroordelaar. De veroordelaar oordeelt continu. Over anderen, over situaties of omstandigheden maar vooral over zichzelf.

2. The Avoider

De vermijder gaat het liefst bepaalde situaties uit de weg. Dit kun je ook wel vergelijken met de comfortzone. Vaak schuilt er angst achter vermijdingsgedrag. Zo gaat een introvert een drukke bedrijfsborrel het liefst uit de weg, omdat dit vaak veel sociale interactie vereist en dit veel van een introvert persoon vraagt. Zo kan het sociale angst oproepen.

3. The Controller

The controleerder houdt graag zelf de touwtjes in handen. Deze saboteur heeft moeite om taken uit handen te geven en controleert alles nauwkeurig. Dit kan veel energie vergen en irritaties veroorzaken bij anderen.

Een goed voorbeeld van ’the controller’ is de micromanager. Lees ook: Micromanagement: van controledwang naar vertrouwen.

4. The Hyper achiever

De hyper achiever is altijd bezig met successen behalen. De hyper achiever is ambitieus en identificeert zich met succes en behaalde resultaten. Deze saboteur stelt altijd nieuwe doelen voor zichzelf en stelt vaak (onrealistisch) hoge eisen aan zichzelf.

5. The Hyper rational

Deze saboteur benadert graag alles rationeel en kijkt naar de feiten. De hyper rational handelt vrijwel nooit vanuit emotie en laat zichzelf niet makkelijk overtuigen.

6. The Hyper viligant

Deze saboteur kenmerkt zichzelf door zenuwachtigheid en alertheid. Deze saboteur is constant op zoek en alert voor potentiële bedreigingen in de (werk)omgeving. Hyperalerte personen lopen meer risico op burn-out klachten.

7. The Pleaser

De pleaser gaat ver om aan de verwachtingen en wensen van anderen te voldoen. Dat gaat vaak ten koste van henzelf. Zo heeft de pleaser moeite met ‘nee’ zeggen en vertoont hij of zij vaak weinig assertiviteit.

Lees ook: Train je assertiviteit: regie over je eigen werkplezier.

8. The Restless

De rusteloze persoon is constant in beweging. De rusteloze loopt het liefst in tien sloten tegelijkertijd, maar kan maar op één plek tegelijkertijd zijn. De rusteloze persoon is vaak een ‘sensation seeker’ en altijd op zoek naar nieuwe ervaringen, successen en connecties. De valkuil hiervan is een gevoel van ontevredenheid, omdat deze saboteur nooit rust lijkt te vinden.

9.  The Stickler

De stickler – ‘Pietje precies’ – is naast perfectionistisch extreem gehecht aan vaste routines, regels en principes. De stickler kan extreem kritisch zijn op fouten of afwijkingen door henzelf of anderen. Dat legt druk op de mensen met wie zij samenwerken, maar nog het meest op henzelf.

10. The Victim

Het slachtoffer heeft de neiging om situaties en gevoelens op zichzelf te betrekken. Het slachtoffert heeft moeite om zelf regie te pakken en een positieve wending te geven aan situaties, en trekt graag de aandacht naar zichzelf toe door slachtoffergedrag te vertonen. Dit gedrag stoot vaak andere mensen af of roept irritatie op.

Jouw saboteurs ontdekken

Via een assessment kun je een overzicht krijgen van welke saboteurs jij last ervaart. Voer de test uit via deze link.

Meet jouw positieve intelligentie

Weten hoe jij jouw eigen succes in de weg zit? Meet jouw positieve intelligentie via deze link.

Praat met ons

Onze saboteurs kunnen serieuze schade aanrichten. Met een netwerk van 130+ specialisten door heel Nederland is hulp altijd dichtbij.