Je innerlijke oplichter verslaan: tips voor het Imposter syndroom

Ben jij geregeld bang om door de mand te vallen, bijvoorbeeld bij het uitvoeren van jouw werkzaamheden? Dan kun je zomaar last hebben van het Imposter syndroom. Bij het Imposter syndroom voel je je een oplichter voor jouw collega’s.  Lees in dit blog hoe je vertrouwen in jezelf kunt (terug)winnen. 

In dit artikel lees je over:

• Wat is het Imposter syndroom?

• Wie heeft er last van?

• Oorzaken

• Imposter gedrag en gedachten

• De gevolgen

• Het Imposter syndroom overwinnen

Wat is het imposter syndroom?

Het Imposter syndrome is een syndroom, ook wel een angst, waarbij je denkt de boel op te lichten. Wanneer je hieraan lijdt, ben je je (extreem) bewust van hoe anderen jou beoordelen. Je kunt bijvoorbeeld een bepaalde functietitel bekleden op je werk, maar vanbinnen bang zijn dat anderen jou hiervoor niet bekwaam vinden. Het komt erop neer dat je weinig tot geen zelfverzekerdheid ervaart binnen jouw rol.

Het oplichterssyndroom is niet erkend als een psychische aandoening of stoornis en is ook niet opgenomen in het DSM – een handboek waarin alle psychiatrische stoornissen vastgesteld zijn. Toch hebben veel mensen er last van.

Wie heeft er last van?

Uit een groot onderzoek is gebleken dat relatief meer vrouwen hiervan last ervaren in vergelijking met mannen. Een voor de hand liggende verklaring is dat mannen over het algemeen een nuchtere kijk hebben op zaken.

Ook komt het Imposter syndroom vaak voorkomt bij jonge medewerkers, dus starters op de arbeidsmarkt. Zij hebben vaak nog weinig ervaring in werksituaties waardoor het imposter syndroom een redelijk logisch gevolg kan zijn.

Oorzaken

Imposter-gedachten kunnen ook opzetten rondom promoties of andere concurrerende positie. In zo’n situatie bevindt je je vaak in een kwetsbare positie. Je vergelijkt je veel met andere collega’s en je wordt direct beoordeeld op jouw competenties en kunnen.

Juist het vergelijken met collega’s is dé aanjager van imposter gedachten. Het kan leiden tot een gevoel van minderwaardigheid. Bovendien is het vaak appels met peren vergelijken.  Ook bij nieuwe projecten en taken, waarbij je de uit de comfortzone moet treden, kunnen imposter gedachten opleveren.

Imposter gedrag en gedachten

Bij het Imposter syndroom voelt het alsof je jezelf, maar ook je omgeving bedriegt. Het kan voelen als ‘alsof doen’.

Een aantal voorbeelden:

• Een gevoel van nutteloosheid kan overheersen;
• Je staat constant ‘aan’;
• Je legt de lat (onrealistisch) hoog voor jezelf;
• Je bent vooral bezig om collega’s te pleasen;
• Wanneer je een goed resultaat of succes behaald, zie je dit als toeval;

Je kunt last hebben van de volgende gedachten:

• “Vandaag zullen ze ontdekken dat ik eigenlijk helemaal niet zo veel kán”;
• “Wat ik doe, dat kan iedereen eigenlijk”;
• “Misschien hebben mijn collega’s een fout gemaakt door mij aan te nemen. Andere, betere kandidaten hebben ze vast over het hoofd gezien.”
• “Als ik maar zoveel mogelijk taken doe, valt het minder op dat ik niet capabel genoeg ben.”

De gevolgen

Het Imposter syndroom kan op allerlei manieren nadeling uitpakken, maar voor jezelf en uiteindelijk ook voor collega’s.

Je bereikt geen volledig potentieel

Vaak blijven mensen in de comfortzone hangen omdat ze te grote doelen stellen die onrealistisch en niet haalbaar zijn. Dit komt vaak voor bij mensen die zich een oplichter voelen. Maar als je nooit iets doet wat je spannend vindt, krimpt je comfortzone. Het wordt steeds spannender om nieuwe taken op te pakken. Je kunt ook klein beginnen. Lees de blog ‘Het gouden kooi syndroom: breek uit je comfortzone en bereik volledig potentieel’.

Ontwikkeling blijft beperkt

Als gevolg van de onzekerheid en angst om te falen, is de kans groot dat je nieuwe taken en projecten uit de weg gaat. Dat betekent dat je geen nieuwe ervaringen opdoet, en dus niet kunt leren van eventuele fouten. Geen nieuwe ervaringen opdoen betekent dat je jezelf als professional niet tot nauwelijks ontwikkelt.

Overleven in plaats van leven

Als reactie op het Imposter syndroom ontwikkel je bepaald gedrag om te ‘overleven’. Wanneer er bijvoorbeeld veel twijfel bestaat over je eigen kunnen, kun je vanwege bewijsdrang gaan overwerken. Een voorbeeld hiervan is perfectionisme: één van de saboteurs in ons brein, wat we ook wel een overlevingsstrategie noemen.

Je schat jezelf niet op waarde

Je beseft niet wat je wél waard bent. Bij een ernstige vorm van het imposter syndroom, dreigt het negatieve zelfbeeld alleen maar erger te worden.

Het Imposter syndroom overwinnen

Het ‘oplichterssyndroom’ is er helaas niet één waar je zomaar vanaf bent. Wel kan je er een stuk minder last van ervaren, als je bereid bent ervoor te werken.

Train assertiviteit

Zo kun je (gedeeltelijk) stoppen met ‘people pleasing’ door assertiviteit te trainen. Door meer assertiviteit te tonen, geef je grenzen aan en durf je ‘nee’ te zeggen.

Sta stil bij succes

De grootste valkuil bij het Imposter syndroom is de focus op het negatieve, en de blindheid voor het positieve.

Sta stil bij je eigen successen en prestaties. Een mooi compliment gehad van je collega? Schrijf het op. Was jouw werk de reden dat een project succesvol heeft uitgepakt? Noteer het! Verzamel bewijsmaterialen in jouw eigen ‘succesarchief’.

Wanneer het gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’ weer komt opzetten, pak je het archief erbij om het tegendeel te bewijzen.

Pak faalangst aan

Vaak ligt er bij het Imposter syndroom een sterk aanwezige faalangst aan ten grondslag. Hier zijn trainingen voor te volgen. SpecialistenNet biedt ook hulp bij faalangst.

Blijf leren

Praktisch gezien kun je bepaalde vaardigheden of competenties trainen door opleiding of training te volgen via je werkgever. Dit zal je zelfvertrouwen boosten.

Loopbaancoaching

Een onderliggende reden kan zijn dat je simpelweg niet op de juiste plek zit bij het bedrijf waar je werkt. Loopbaancoaching daagt jou uit om de huidige werksituatie onder de loep te nemen.

Wees er eerlijk over

Een andere manier om het imposter syndroom te doorbreken, is door erover te praten. Toon moed en vertel je leidinggevende welke gedachten jou tegenhouden. Dit gesprek is een kans om zaken te ontkrachten, focus te leggen op wat wél goed gaat. Vervolgens kan het gesprek zich richten op hoe je kunt groeien in jouw rol en als mens.

Praat met ons

Herken jij een dergelijke last van de symptomen van het imposter syndroom bij jezelf of collega’s?  Misschien is er meer aan de hand. Zoals een angststoornis of negatief zelfbeeld. Bekijk onze aanpak.  Bij SpecialistenNet staat een netwerk van 140+ psychologen en coaches door het hele land klaar om met je te praten.